Vergeet zelfvertrouwen: werk aan je eigenwaarde!

In de sessies met mijn cliënten komt vaak de term ‘zelfvertrouwen’ voorbij.

“Ik heb geen zelfvertrouwen”. “Of ik moet meer zelfvertrouwen hebben” “Ik probeer aan mijn zelfvertrouwen te werken”.

In deze blog zal ik het verschil tussen zelfvertrouwen en eigenwaarde omschrijven. En laten zien hoeveel je hebt aan een gezonde mate van eigenwaarde.

Het verschil tussen zelfvertrouwen en eigenwaarde

Zelfvertrouwen is de mate waarin je vertrouwen hebt in je eigen kunnen. Je kan iets wel of niet. En de mate waarin je zelfvertrouwen hebt, is de mate waarin je vertrouwt op jezelf dat je het kunt.

Eigenwaarde is een term uit de psychologie. Het beslaat een veel groter gebied dan zelfvertrouwen. Het het is het complete beeld dat een mens op emotioneel niveau van zichzelf heeft.

Virginia Satir, een van de invloedrijkste psychologen in onze geschiedenis, erkent eigenwaarde ook als de absoluut belangrijkste basis voor een gezond leven. Mensen met een stabiele eigenwaarde durven volgens haar hun ware ja’s en ware nee’s uit te spreken, ofwel te zeggen wat ze werkelijk vinden en willen, en niet te zeggen wat ze denken dat van hen verwacht wordt.

Het loskoppelen van de begrippen eigenwaarde en zelfvertrouwen

Een cliënt van mij, eigenaar van een bedrijf met meer dan 200 werknemers, zei ooit tegen mij: “Jaap ik ben dankbaar voor mijn chronisch gebrek aan zelfvertrouwen”. Ik begreep het niet. Ik zag een man voor me die op podia stond, die op een inspirerende manier leiding gaf, die ogenschijnlijk erg zeker van zijn zaken was. Toen ik doorvroeg kwamen we op een mooie les, die ik sindsdien veel herhaal.

Hij zei: “Mijn lage zelfvertrouwen houdt mij scherp, het zorgt ervoor dat ik zenuwachtig genoeg ben voor een belangrijke presentatie, het zorgt ervoor dat ik niet achterover ga leunen. Kortom, het zorgt voor een bepaalde nederigheid en beginnersgeest die me erg van pas komt in mijn leven.”

Direct daarna zei hij: “Mijn eigenwaarde echter, die is zeer stabiel. Het feit dat ik weinig zelfvertrouwen heb als ik een speech moet houden, laat ik niet ten koste gaan van mijn waarde als mens. Immers, word ik een slechtere vader als mijn speech niet goed gaat? Word ik een minder liefdevolle echtgenoot? Nee natuurlijk niet.”

Wow. Ik vond dit zo’n geniaal inzicht van hem.

Het loskoppelen van de begrippen eigenwaarde en zelfvertrouwen helpt op de volgende manieren:

Hulp vragen wordt makkelijker

Het is een stuk makkelijker om hulp te vragen als je onderscheid tussen eigenwaarde en zelfvertrouwen maakt. Hulp vragen is voor sommige mensen best moeilijk. Immers: je stelt je kwetsbaar op. Iemand kan je in dat hulpvraagproces wat klappen om de oren geven, of op wat knopjes drukken die nogal pijnlijk zijn. 

Een voorbeeld uit mijn eigen leven: ik laat soms een goede vriend -die ik een erg goede schrijver vind-, reflecteren op mijn schrijfsels. Mijn zelfvertrouwen als schrijver is nog niet zo hoog, dus dat is spannend. Ik voel me als ‘schrijver’ best fragiel. Ik koppel dat gevoel echter wel los van wie ik ben als mens. Ik mag dan als schrijver nog niet zoveel zelfvertrouwen hebben, het heeft niet zoveel effect op mijn eigenwaarde als mens. 

Nieuwe dingen worden minder bedreigend

Nieuwe dingen doen eng? Nou en! De eventuele negatieve effecten van nieuwe dingen zijn, losgekoppeld van je eigenwaarde, slechts rimpelingen in de vijver van jouw leven. Je kunt gaan experimenteren, onderzoeken en falen dat het een lieve lust is. Wat maakt het uit dat je sucked als je begint met kitesurfen op je 50ste? Of dat je de stijfste hark bent in je eerste yogales?. Het maakt je zeker geen minder mens.

Ok. We kunnen zelfvertrouwen dus zien als een tak van de boom, en eigenwaarde als de wortels en de stam.

Hoe kunnen we die eigenwaarde nu verhogen? Hoe kunnen we die stam en de wortels sterker maken, zodat we wat stormen (in de vorm van kritiek, tegenslag, teleurstellingen) kunnen doorstaan?

Het verhogen van je eigenwaarde

Twee zaken die mij geholpen hebben mij eigenwaarde stabieler te maken:

1: Sparren met een professional

Ik spar regelmatig met therapeuten, coaches en adviseurs. Soms zijn er namelijk dieperliggende trauma’s die als saboteur werken op je eigenwaarde. Het is simpelweg erg lastig bij die zaken te komen, omdat ze vaak op onbewust niveau zich afspelen. 

2: Afspraken met jezelf maken en deze nakomen

Eigenwaarde kun je (onder andere) verhogen door afspraken te maken met jezelf en deze na te komen. 

Zo had ik had vroeger een spaarpot. Dit was een lange doorzichtige buis van ongeveer een meter, en daar konden zo’n 500 guldens in. Een piekenpijp heette dat ding. Het was veel mooier dan een dicht spaarvarken, want ik kon zien hoeveel ik spaarde. Contact houden met mijn waarde opbouw :-). 

Je kunt elke afspraak die je met jezelf maakt en nakomt vergelijken met deze guldens. En het mooie is: hoe meer guldens erin zitten (oftewel hoe meer afspraken je met jezelf bent nagekomen), hoe gevulder die buis wordt. En daarmee bereik je dan weer:

• Je laat minder ruimte over voor een ander om er een spreekwoordelijke stuiver of dubbeltje, kauwgom of klodder spuug ( in de vorm van beledigingen, ongefundeerde kritiek, etc) te gooien.
• De guldens die erin zitten gaan er nooit meer uit. Ze zijn voor jezelf en van jezelf. Het is jouw persoonlijke portemonnee. Waar je van mag genieten en die je mag gebruiken in de uitdagingen in het leven waarin eigenwaarde van belang is.
• Je bent blijer met jezelf. Er is meer rust in je hoofd en lijf.

Doen wat je leuk vindt

Vanuit het nakomen van die ‘verantwoordelijkheden’ aan jezelf (ik vind dat een beetje vervelend woord, liever heb ik het over doen wat je leuk vindt, en dat ook echt doen), ontstaat vanzelf ook meer vrijheden.

Satir omschreef die vrijheden als volgt:

• De vrijheid te zien en te horen wat er op een moment werkelijk is. In tegenstelling tot wat er zou moeten zijn, geweest is of nog zal zijn.
• De vrijheid datgene uit te spreken wat ik werkelijk voel en denk. En niet datgene wat van mij verwacht wordt of dat ik denk dat men van mij verwacht.
• De vrijheid mijn gevoelens toe te laten. En die gevoelens niet in te ruilen voor andere.
• De vrijheid om datgene te vragen wat ik nodig heb. En niet altijd op toestemming te wachten.
• De vrijheid met eigen verantwoording risico’s aan te gaan. In plaats van alleen het zekere voor het onzekere te nemen en niets nieuws te durven uitproberen.

Kortom een hogere eigenwaarde geeft jou meer vrijheid! Hoe werk jij aan je eigenwaarde? Zin om eens te sparren met een personal life coach? Ik help je graag!

Jaap Duin (www.jaapduin.nl) is psycholoog en coach, organiseert expedities naar afgelegen plekken in de natuur en begeleidt in het dagelijks leven mensen die moeten presteren onder grote druk.